Alimento: Wie zijn jullie? Wat drijft jullie?
Frank: Workitects is een expertisecentrum rond organisatieontwerp en -structuur. Onze missie is om slagkrachtige organisaties te ontwikkelen met werkbare en zinvolle jobs. We doen praktijkgericht, pragmatisch onderzoek en ontwikkelen tools, methodieken en kaders voor innovatieve arbeidsorganisatie. Zoals ons organisatiecanvas, het Innovatielab, onze Experience-dagen, de Werkmeter, enzovoort.
Alimento: ‘Innovatieve arbeidsorganisatie’ en ‘anders organiseren’, wat bedoelen jullie daarmee?
Frank: De klassieke manier van organiseren is gebaseerd op de productie van de Ford T in het begin van de twintigste eeuw: processen verknippen en mensen doorspecialiseren. Dat model stellen wij in vraag. Organisaties zijn het gewoon om mensen een job te geven en taakgericht te laten werken. Wij bij Workitects denken dat we organisaties kunnen opbouwen waarbij mensen resultaatgericht samenwerken.
Alimento: Waarom moeten we organisaties anders gaan bekijken?
Frank: De mens in de organisatie krijgt een alsmaar prominentere rol. We komen van een productiegedreven en lean-denken. Maar wat is de impact hiervan op de mens? In 15 jaar tijd zijn daar al heel wat stappen in gezet. Door inzichten uit onderzoek, maar ook door socio-demografische evoluties. Er zijn te weinig jongeren om de pensioneringsgolf op te vangen. Bedrijven vinden hierdoor moeilijk mensen. Daarbovenop stijgt de productvariatie, en worden verpakkingseisen en klantenvragen specifieker. Kan je organisatie wel om met die verandering en druk? Ook is het onderwijs onvoldoende afgestemd op de arbeidsmarkt. Zijn de mensen ‘competent’ om het werk te doen? En tot slot is er de snelle evolutie op het vlak van technologie en digitalisering die een grote impact heeft op organisaties en jobs.
Alimento: Een resultaatgerichte aanpak werkt beter?
Frank: Als je een resultaatgerichte organisatie kan opbouwen met ingrepen in de manier waarop mensen al dan niet samenwerken en waarbij je kijkt naar de individuen en de inhoud van de job, dan heeft dat een invloed op de werkbaarheid. Werkbaarheid koppelden we vroeger aan de persoonlijkheid van mensen: ‘ze kunnen het niet volhouden’ of we keken naar de fysieke belasting en deden ergonomische aanpassingen. Nu is er ook aandacht voor het cognitieve en emotionele, wat zich vertaalt in burn-out, mentale aandoeningen enzovoort. Vanuit oorzaakanalyse zeggen we: moeten we niet kijken naar de arbeidsorganisatie en hoe die is opgebouwd? Workitects wil enerzijds sensibiliseren rond de impact van arbeidsorganisatie op de werkbaarheid van jobs en anderzijds handvaten aanreiken om eventueel in verandering te gaan.
Alimento: Die handvaten zijn voor elk bedrijf verschillend?
Lieven: Klopt. Het is geen goed-foutverhaal. We vertrekken vanuit de uitdagingen binnen de organisatie en kijken hoe je daar dan het best op organiseert. Het zijn keuzes. We willen gewoon dat die keuzes bewust gebeuren en onderbouwd zijn. Hoe kan je als voedingsbedrijf zo wendbaar en flexibel mogelijk zijn met oog voor werkbaarheid van jobs? Hoe creëer je zoveel mogelijk jobs waarin mensen met goesting aan de slag gaan? Dat kan bijvoorbeeld door ze meer autonomie te geven. Dat betekent niet ‘iedereen doet wat hij wil’. Maar wel: een kader scheppen waarbinnen medewerkers gericht kunnen werken én samenwerken. Daarom hebben we de afgelopen jaren niet alleen de focus gelegd op organisatieontwerp en hoe je teams doet werken, maar ook op jobs. Hoe kunnen we jobs anders gaan ontwerpen of ‘designen’ om ervoor te zorgen dat mensen zo goed mogelijk kunnen werken en samenwerken?
Alimento: En als we kijken naar de toekomst?
Frank: Dan denk ik in de eerste plaats aan de zogenaamde systemen. Daar ligt nog wat werk op de plank. Hoe belonen en verlonen we mensen? Het verloningssysteem vertrekt nog altijd vanuit het functieclassificatiemodel, vanuit taakgerichtheid. Kan dat niet resultaatgericht? Waarom evalueert een leidinggevende jaarlijks zijn medewerkers één op één? Kunnen medewerkers elkaar niet evalueren en feedback geven?
Ten tweede is er talentontwikkeling. Vandaag zit men nog vaak in het competentiedenken met verticale loopbaanpaden. We maken mensen zeer competent in iets heel kleins. Alsmaar meer organisaties geloven in talentontwikkeling en horizontale loopbaanpaden. Dat is gezien de krapte op de arbeidsmarkt ook een noodzaak. Maar dan moet je ook een organisatiestructuur en de tools hebben die horizontale loopbaanontwikkeling mogelijk en makkelijker maken.
En dan uiteraard de digitalisering en technologische evoluties. Processen zijn zeer sterk doorgeautomatiseerd: frietlijnen die tonnen produceren met 2 à 3 operatoren of een kaaslijn die mozzarella maakt aan de lopende kilometer en waar er maar 5 tot 6 mensen rondlopen. We zijn jobs aan het uithollen. Dan is de vraag: ‘Hoe geef ik mensen een zinvolle job?’ Dat is een van de maatschappelijke uitdagingen van de komende jaren. Het gaat zelfs zo snel dat sommige bedrijven ervoor kiezen om niet te digitaliseren of automatiseren, omdat ze niet weten wat hun mensen dan moeten doen. Hier kan Workitects inzichten brengen. Wat is de impact van technologie op je arbeidsorganisatie? Wat doet dat met je mensen? Voel je je er verantwoordelijk voor of trek je het je niet aan omdat er toch een sociaal vangnet is? En wat als de wetgeving zoals in Nederland verandert en je voor de kosten moet opdraaien die je daardoor veroorzaakt?
Alimento: Vanwaar jullie affiniteit met de voedingsindustrie?
Frank: Opleiding alleen volstaat niet en we moeten meer naar begeleiden, elkaar inspireren, ervaringen uitwisselen, een netwerkgevoel creëren. Alimento heeft dat als sectorfonds voor de voedingsindustrie als een van de eerste op de agenda gezet. Ook heeft de sector het thema werkbaarheid zeer sterk gecapteerd vanuit duurzame oplossingen, vanuit de structuurinsteek. Daarin hebben we elkaar gevonden. Alimento wil hier ook andere bedrijfstakken in meenemen. Ze willen hun kennis delen over sectoren heen, en dat willen wij ook: dat maakbedrijven elkaar inspireren en versterken.
Mede onder impuls van Alimento verspreiden we onze inzichten nu in Wallonië en gaan we ook met Franstalige bedrijven aan de slag. De problematieken, uitdagingen en oplossingen zijn daar grotendeels dezelfde.
Lieven: De wave van l’entreprise libérée uit Frankrijk heeft in Wallonië wel sterker gespeeld. Het principe was: ‘We geloven in het beste van de mensen en vertrouwen erop dat ze het zelf zullen oplossen’. Dan hoor je dat ze dingen te los hebben gelaten en een aantal kaders nodig hebben. Dat is onze kracht: we reiken denkkaders aan waarbinnen autonomie kan worden opgebouwd.
Alimento: Wat zijn nog voorbeelden van bedrijven die een beroep op jullie doen?
Lieven: Enerzijds heb je de groeibedrijven. Kleine, vaak familiale bedrijven die stelselmatig groeien en waarbij de zaakvoerder voelt dat hij niet alles meer gebolwerkt krijgt. Anderzijds hebben we bedrijven die zijn vastgeroest. De markt is veranderd, ze moeten mee veranderen. Hoe kunnen ze een nieuwe schwung in de organisatie brengen? Uiteindelijk is de centrale vraag bij alle bedrijven dezelfde: ‘Is mijn organisatie klaar voor de uitdagingen van morgen?’
Alimento: 15 jaar Workitects, dat wordt een spetterend feest?
Lieven: Op 19 november 2024 vieren we in De Hoorn in Leuven ons 15-jarige bestaan. Samen met mensen uit de netwerken en organisaties, consultants, onze partners. Om terug te kijken naar wat we hebben gedaan en verwezenlijkt, om vooruit te blikken, maar vooral om te vieren.
Het 'Innovatielab: anders organiseren'
Tijdens vier praktische sessies buigen de deelnemende bedrijven zich over acht sleutelelementen. Elk bedrijf wordt een opdracht toegewezen waarvoor ze eerst het probleem moeten analyseren en vervolgens een actieplan moeten opstellen.
- schrijf hier je bedrijf in voor het 'Innovatielab: anders organiseren'
- alles over slimme arbeidsorganisatie op www.andersorganiseren.be
- volg een gratis webinar over het innovatielab
- een financiële tussenkomst is mogelijk via de organisatiescan van Alimento
- bestel het boek “Samen op smaak gebracht. Over het organiseren van arbeid in voedingsfabrieken van de toekomst” van Eeckelaert en De Craecker.
